Een '''medeklinker''' of '''consonant''' is een klank waarbij de [[lucht]] niet ongehinderd door de [[Mond (orgaan)|mond]] naar buiten kan, in tegenstelling tot de [[klinker (klank)|klinker]]. Bij de /p/ van ''aap'' verzamelt de lucht zich eerst voor de afgesloten [[lip]]pen, en komt dan met een plofje naar buiten. Bij de /n/ van ''noot'' is de mondholte afgesloten en komt de lucht door de [[neus]]. Bij de /s/ van ''sap'' gaat de [[tong (anatomie)|tong]] omhoog naar het [[verhemelte]], waardoor de opening nauwer wordt en er een sisklank ontstaat.
De wijze waarop een medeklinker wordt gearticuleerd kan worden onderverdeeld in: plofklanken, wrijfklanken, neusklanken, vloeiklanken en glijklanken. Veertien van de in het [[Nederlands]] voorkomende medeklinkers vallen onder een van deze klanksoorten. Doordat de overige zes medeklinkers veelal voorkomen in woorden die een vreemde taal als herkomst kennen, worden deze medeklinkers tot meerdere klanksoorten gerekend.
De plof- en wrijfklanken worden verder onderverdeeld in [[stemloos| stemloze]] en [[stemhebbend]]e. Bij een stemloze medeklinker trilt de stemband niet mee, bij een stemhebbende wel. Het verschil is duidelijk hoorbaar tussen /p/ en /b/, /t/ en /d/, /s/ en /z/.
Plofklanken[]
Het Nederlands heeft vijf [[Plosief|plofklanken]]: /p/ (p van ''pas''), /t/ (t van ''tas''), /k/ (k van ''kas''), /b/ (b van ''bas'') en /d/ (d van ''das''). Deze klanken worden zo genoemd omdat bij het vormen ervan de lucht met een plofje uit de mond komt.
de vijf plofklanken:
{| class="wikitable" !colspan=3|stemloos!!colspan=2|stemhebbend |- |/p/||/t/||/k/||/b/||/d/ |- |'''p'''as||'''t'''as||'''k'''as||'''b'''as||'''d'''as |}
De stemloze plofklanken /p/ en /t/ hebben respectievelijk de /b/ en de /d/ als stemhebbende tegenhangers. De stemhebbende tegenhanger van de /k/ is /g/ en is bekend in woorden als ''goal'', en in inheemse woorden in combinatie met een andere stemhebbende medeklinker, zoals in ''bakboord'' en ''zakdoek''; deze blijft dan echter als k geschreven.
Wrijfklanken[]
Het Nederlands heeft acht [[Fricatief|wrijfklanken]]: /f/ (f van ''laf'') en /v/ (v van ''val''), /s/ (s van ''las'') en /z/ (z van ''zal''), de [[Stemloze velaire fricatief|/x/]] (ch van ''lach''), /ɣ/ (g van ''gal''), de [[Stemloze postalveolaire fricatief|/ʃ/]] (sj van ''sjaal'') en /ʒ/ (j van ''journaal''). Deze klanken worden zo genoemd omdat bij het vormen ervan een lichte wrijving ontstaat door een vernauwing in de mondholte.
de acht wrijfklanken:
{| class="wikitable" !colspan=4|stemloos!!colspan=4|stemhebbend |- |/f/||/s/||/x/||/ʃ/||/v/||/z/||/ɣ/||/ʒ/ |- |la'''f'''||la'''s'''||la'''ch'''||'''sj'''aal||'''v'''al||'''z'''al||'''g'''al||'''j'''ournaal |}
De stemloze wrijfklanken /f/, /s/, /ʃ/ en /x/ hebben respectievelijk /v/, /z/, /ʒ/ en /ɣ/ als stemhebbende tegenhangers.
Tot de wrijfklanken wordt ook gerekend /ɦ/ (de h van ''haar''). De wrijving is echter zo licht, dat de /ɦ/ ook wel ruisklank wordt genoemd. Deze stemhebbend ruisklank komt in het Nederlands alleen vóór klinkers voor.
Neusklanken[]
Er zijn in het Nederlands drie [[Nasale medeklinker|neusklanken]]: /m/ (m van ''mat''), /n/ (n van ''nat'') en /ŋ/ (ng van ''rang''). Deze worden zo genoemd omdat bij het vormen ervan de lucht door de neus naar buiten komt.
de drie neusklanken:
{| class="wikitable" !labiaal||dentaal||gutturaal |- |/m/||/n/||/ŋ/ |- |'''m'''an||'''n'''am||ra'''ng''' |}
Vloeiklanken[]
Er zijn twee [[Liquida|vloeiklanken]] in het Nederlands: de /l/ van ''lor'' en de /r/ van ''rol''. Deze worden zo genoemd omdat bij het vormen ervan de lucht gelijkmatig langs de tong vloeit. Er zijn twee varianten van de r, nl. /r/ (rollende r, waarbij de tongpunt tegen de tanden of daarboven trilt) en de /ʀ/ (brouwende r, waarbij de huig tegen de achterkant van de tong trilt).
de twee vloeiklanken:
{| class="wikitable" |- |/l/||/r/ of /ʀ/ |- |'''l'''or||'''r'''ol |}
Glijklanken[]
Er zijn in het Nederlands twee [[glijklank]]en: /j/ (j van ''jaar'') en /ʋ/ (w van ''waar'').
De twee glijklanken:
{| class="wikitable" |- |/j/||/ʋ/ |- |'''j'''aar||'''w'''aar |}
Affricaten[]
Het Nederlands kent, voornamelijk in woorden van vreemde herkomst, vier zogenaamde [[affricaat|affricaten]] of gemengde medeklinkers: de /ts/ van ''tsaar'', de /dz/ van ''pizza'', de /tʃ/ van ''tsjilpen'' en de /dʒ/ van ''gin''.
de vier affricaten:
{| class="wikitable" |- |/ts/||/dz/||/tʃ/||/dʒ/ |- |'''ts'''aar||pi'''zz'''a||'''tsj'''ilpen||'''g'''in |}
Consonantenreductie[]
In sommige woorden vallen mettertijd medeklinkers weg. Dit heet consonantenreductie. Een voorbeeld hiervan is de '''d''' in '''veder''', '''teder''' en '''weder'''. Deze is weggevallen zodat de woorden '''veer''', '''teer''' en '''weer''' ontstonden. Dit verschijnsel komt vaak tot stand als het woorden gemakkelijker uit te spreken maakt en het komt in verschillende taalfamilies voor.
{{Appendix|2= *''De tekst hierboven op deze pagina is gebaseerd op Bijlage 1 van het Spellingbesluit, via de website van de [http://www.overheid.nl Nederlandse overheid]'' }} {{Navigatie medeklinkers}}
[[Categorie:Medeklinker| ]] [[Categorie:Fonologie]] [[Categorie:Fonotaxis]]